Relatie met de plan-OER

Zo zijn diverse zoekgebieden voor woningbouw en bedrijven bij de woonplaatsen in de gemeente onderzocht op haalbaarheid. Deze zoekgebieden zijn opgenomen in de visiekaart. Hierbij is gekeken naar beschermde gebieden waar ruimtelijke ontwikkelingen niet toegestaan zijn. De omgevingsverordening provincie Utrecht 2022 (Deze link gaat naar een externe website) is hierbij een belangrijk kader geweest. Deze verordening is op 1 januari 2024 samen met de Omgevingswet in werking getreden.

Bouwen in de kernrandzone

In de Omgevingsverordening is per stad en dorp (indicatief) een kernrandzone aangegeven. Hier is woningbouwontwikkeling onder voorwaarden mogelijk. Het betreft de steden Leerdam, Vianen en Ameide en de dorpen Everdingen, Hagestein, Hei- en Boeicop, Hoef en Haag, Kedichem, Leerbroek, Lexmond, Meerkerk, Nieuwland, Schoonrewoerd, en Zijderveld. Rondom de buurtschappen en de dorpen Oosterwijk en Tienhoven aan de Lek is geen kernrandzone opgenomen.

Het gaat hierbij per dorp om een eenmalige uitbreiding van 50 woningen in het landelijk gebied ten behoeve van de lokale vitaliteit. Rond de dorpen is geïnventariseerd waar een uitbreiding met ca. 50 woningen het meest passend is. Uitbreiding bij sommige kernen kan vanwege de lokale situatie onwenselijk zijn.

Nieuw bouwen in de kernrandzone

Op basis van de omgevingsverordening zijn stiltegebieden (stille kern en bufferzone), Natuur-Netwerk-Nederland (NNN) en Groene Contour gebieden, weidevogelkerngebieden en waterwingebieden uitgesloten van ontwikkelingen. Dit geldt tevens voor Natura-2000 gebieden en Unesco gebied de Nieuwe Hollandse Waterlinie.

In aanvulling hierop komen een aantal gebieden in de kernrandzones niet voor op de visiekaart. Een reden kan bijvoorbeeld zijn dat hier nu sportvelden liggen of dat een gebied vanuit cultuurhistorisch belang niet ontwikkeld mag worden. Daarnaast gelden in de, op de visiekaart aangegeven zoekgebieden vaak nog wel randvoorwaarden voor het ontwikkelen van de locatie, (zie onder Proceswijzer > Stappen om verder te komen met uw idee).

Overige onderzochte thema's

Een onderdeel van de plan-OER is het Locatieonderzoek wind Vijfheerenlanden (PDF, 2.8 MB), uitgevoerd ten behoeve van de invulling van het RES-bod. Op basis van het raadsbesluit van 9 februari 2023 agendapunt 7.2 (Deze link gaat naar een externe website)zijn 3 van de zoekgebieden op de visiekaart opgenomen. Verder zijn mobiliteitsopgaven onderzocht, waarbij met name aanbevelingen zijn gedaan, zoals het sturen op de verschuiving van de vervoerswijze keuze naar OV en fiets, met name ook bij nieuwe ontwikkelingen. In de omgevingsvisie wordt zo onder andere ingezet op verbetering van het fietsnetwerk.

Daarnaast zijn opgaven in het landelijk gebied beoordeeld, zoals de hierboven genoemde energietransitie en de veranderingen in de agrarische sector.

Passende beoordeling

In Vijfheerenlanden en in de omgeving ligt een aantal Natura-2000 gebieden. Bij ruimtelijke ontwikkelingen, ook als deze binnen de zoekgebieden liggen, dient rekening gehouden te worden met de gevolgen ervan op aanwezige Natura-2000 gebieden. Hiervoor is, als onderdeel van de plan-OER, een Passende beoordeling (PDF, 3.2 MB) uitgevoerd. De conclusies van de Passende beoordeling zijn (zeer beknopt) weergegeven in onderstaande tabel.

Conclusies passende beoordeling

Effect	Relevante ontwikkeling	Relevante Natura 2000-gebieden
Oppervlakteverlies (Verlies Foerageergebied)	Woningbouw, werklandschappen, windenergie	Zouweboezem
Verzuring/vermesting door stikstof	Woningbouw, werklandschappen, realisatiefase windenergie, recreatie	Alle Nature 2000-gebieden in en in omgeving Vijfheerenlanden
Verstoring door geluid, licht, trillingen, optische effecten	Woningbouw, werklandschappen, windenergie, recreatie nabij Natura 2000	Zouweboezem, Lingegebied en Diefdijk Zuid en, in mindere mate, Uiterwaarden Lek
Verdroging	Woinngbouw, werklandschappen	Zouweboezem, Lingegebied en Diefdijk Zuid en, in mindere mate, Uiterwaarden Lek
Mechanische effecten (recreatiedruk)	Woningbouw en recreatie nabij Natura 2000	Zouweboezem, Lingegebied en Diefdijk Zuid, Uiterwaarden Lek
Mechanische effecten / populatiedynamiek (aanvaringsslachtoffers)	Windenergie	Vooral Zouweboezem en Biesbosch, in mindere mate, Oostelijke Vechtplassen en Nieuwkoopse Plassen & De Haeck

Of daadwerkelijk effect optreedt moet nader onderzocht worden in vervolgfasen van plan- en besluitvorming. Toetsing vindt pas plaats bij vastlegging van de ontwikkeling in een ruimtelijk besluit en vergunning.

Uitvoering ontwikkelingen vraagt om maatregelen

De conclusie van de Passende beoordeling is dat er geen indicatie is dat de voorgestelde ontwikkelingen in de omgevingsvisie op voorhand niet uitvoerbaar zouden zijn. Er bestaan voor de verschillende mogelijk optredende effecten diverse mitigerende maatregelen om effecten te voorkomen dan wel te beperken tot niet-significant. Er zijn beleidskeuzes die een groter risico op significante gevolgen en een verhoging van de milieudruk met zich meebrengen; met name de woningbouw, de toevoeging van werklandschappen en windturbines. Hiervoor zijn mogelijkheden verkend – op het niveau van de omgevingsvisie - om deze effecten te beperken. Duidelijk is dat er mogelijkheden aanwezig zijn. Deze verkenning neemt niet weg dat er in het vervolg op de omgevingsvisie gewerkt moet worden aan maatregelen om de milieudruk te beperken.

Stikstof is voor alle ontwikkelingen en zoekgebieden een aandachtspunt en mogelijk risico, gezien de nabijheid van stikstofgevoelig en -overbelast Natura 2000-gebied, de grote “reikwijdte” van stikstofeffect en de vanuit jurisprudentie steeds strenger wordende regels hoe met stikstof om te gaan.

De omgevingsvisie omvat ook ontwikkeling met een (mogelijk) positief effecten op omliggende Natura 2000-gebieden, zoals inzetten op transitie van de landbouw (afname stikstof, verontreiniging en verdroging), energietransitie (afname stikstof), duurzame mobiliteit (afname stikstof) en realisatie van groen, natuur en water (vergroting leef- en foerageergebied, afname verdroging).